Հարցազրույց Հայ Ազգային Կոնգրեսի համակարգող Լեւոն Զուրաբյանի հետ ՄԱՍ 1

- Մայիսի 6-ին տեղի ունեցած խորհրդարանական ընտրությունների արդյունքները, ըստ որի, Հայ Ազգային Կոնգրեսը ստացավ 7 տոկոս, սպասելի էր արդյոք ձեզ համար, թե ոչ:

- Սպասելի էր այն առումով, որ մենք իրականում դեռ ապրում ենք բռնապետության պայմաններում: Սա մի նոր տեսակի բռնապետություն է. այն կառուցել է դեմոկրատական ֆասադ, իբր թե անցկացնում է ընտրություններ, իբր թե թույլ է տալիս մրցակցություն, իբր թե ընտրարշավի համար ապահովում է հավասար պայմաններ, բայց այդ ամենը որեւէ նշանակություն չունի, քանի որ վերջին օրը, միեւնույն է, ապահովվում են այն արդյունքները, որ ռեժիմը նախապես գծել է: Ինչպե՞ս են դա անում: Գոյություն ունեն այսպես կոչված կենդանի ռումբեր. երբ այդ մասին ոչինչ չիմացող մարդկանց վրա տեղադրելով ռումբեր, ուղարկում են ահաբեկչություն կատարելու: Այդպես նույն ձեւով ռեժիմը կենդանի լցոնողներ է օգտագործում իր համար անհրաժեշտ արդյունքն ապահովելու համար: Դրանք բազմակի քվեարկողներն են, որոնք սեփական կերակրատաշտը, ՀՀԿ իշխանությունը պահպանելու համար գնում են կոպտագույն խախտումների, քվեարկում մի քանի տարբեր տեղամասերում: Եվ կան հարյուր հազարավոր մարդիկ, որոնց ահաբեկման ու կաշառքի զուգորդմամբ ուղարկում են քվեարկելու: Այս երկու ֆենոմենը հարկավոր է քննել առանձին-առանձին:

- Այսինքն:

- Սկսենք երկրորդից: Ցանկացած երկրում ազգի զգալի մի մասը ընդհանրապես չի հետաքրքրվում քաղաքականությամբ, չի գնում ընտրությունների: Հայաստանում նման զանգված այլեւս չկա, ու ոչ թե այն պատճառով, որ բոլորը սկսել են հետաքրքրվել քաղաքականությամբ, այլ՝ այդ պասիվ զանգվածը, որ դեմոկրատական երկրներում չի գնում ընտրությունների, այսօր գտնվում է իշխանության տոտալիտար վերահսկողության ներքո: Նրանք ստեղծել են ամբողջատիրական մի ցանց, որը կառավարվում է այսպես կոչված «բրիգադիրների» կողմից: Դրանք, սովորաբար, 20-40-100 ձայնի տեր են, ստանում են ՀՀԿ-ից, կամ այլ իշխանական կուսակցությունից, ընտրակաշառքի ֆոնդը, հավաքում են մարդկանց անձնագրերը կամ դրանց պատճեները, դրանք ներկայացնում ՀՀԿ համապատասխան ֆունկցիոներին: Սրանով բրիգադիրը հավաստիացնում է, որ վերահսկում է նրան անձնագրեր կամ պատճեններ հանձնաց մարկանց: Բրիգադիրի պարտականությունների մեջ է մտնում իր կողմից կառավարվող զանգվածին կազմակերպել համապատասխան ժամին քվեարկության տանելու համար: Նրա ֆունկցիաների մեջ է մտնում տրանսպորտի, ընտրակաշառքի, անձնագրերի բաժանումը եւ վերջնական պատասխանատվությունը, որ այդ մարդիկ քվեարկեն ինչպես պարտավորվել են: Սա միայն ընտրակաշառք չի. օգտագործվում են վերահսկման եւ ահաբեկման տարբեր ձեւեր: Մեկը «կարուսելն» է. քվեարկողը դատարկ ծրար է նետում քվեատուփ եւ դուրս հանում քվեաթերթիկը, որում բրիգադիրը համապատասխան նշում է անում եւ պարտադրում հաջորդ ընտրողին քվեարկել այդ քվեաթերթիկով, հանելով դուրս նորից դատրկ քվեաթերթիկը: Երկրորդ տարբերակը բաց քվեարկությունն է, որը կիրառվում է խուլ գյուղերում ու զինվորների քվեարկության ժամանակ: Վերահսկման մեխանիզմ է նաեւ տարբեր գույնի գրիչների բաժանումը, երբ հետո տվյալ գույնով քվեարկված քվեաթերթիկների թիվը համեմատվում է նախապես ծրագրվածի հետ: Եւ այլն, եւ այլն: Կեղծարարների երեւակայությունն անսպառ է: Բայց այստեղ կարեւոր է հասկանալ մեկ այլ հանգամանք. գործում է ոչ միայն ընտրակաշառքը, այլեւ՝ սպառնալիքը: Եվ երբ մարդիկ չեն քվեարկում ըստ ցուցումի, սպասվում է պատիժ ոչ միայն այդ մարդուն, այլեւ՝ բրիգադիրին: Ահա Հայաստանում ստեղծվել է ամբողջատիրական նման համակարգ՝ ուսուցիչների, ոստիկանների, համատիրությունների օգտագործմամբ:

Երկորդը՝ բազմակի քվեարկողներն են, սրանք ռեժիմի ակտիվ հենարանն են: Նրանք օգտվում են ռեժիմի լափամանից ու պատրաստ են գնալու ցանկացած հանցագործության՝ իրենց այսօրվա դիրքերը պահպանելու նպատակով: այդ մարդկանց էր հրամայված վաղ առավոտյան գալ ու քվեարկել, հետո շարունակել բազմակի քվեարկությունները, մինչեւ շուտ օքսիդացող թանաքը փոխարինվի մշտական թանաքով:

Ահա այսպիսի համատարած, համակարգված, պետականորեն կազմակերպված հանցագործ ցանց է ստեղծվել, որի շնորհիվ կատարվում է իշխանության յուրացում եւ որի մեջ որպես հանցագործության մասնակից, ներգրավվել են ժողովրդի զգալի մասը:

- Այսինքն՝ ժողովուրդն ի՞նքն է մեղավոր ստեղծված իրավիճակի համար:

- Շատերն են այսօր փորձում մեղադրել ժողովրդին: Հասկանալի է, որ հարյուր-հազարավոր մարդիկ իրենց խղճին դեմ գնալով, վախենալով կամ կաշառվելով մասնակցում են այս հանցագործությանը: Բայց ես հակված չեմ մեղադրել ժողովրդին: Դա նույնն է, որ համակեցության կամբարոյական որոշակի օրենքների խախտման համար մեղադրենք համակենտրոնացման ճամբարներում հավաքած մարդկանց: Մենք չենք մեղադրում մարդկանց, որոնք ինչ-որ վատ արարքներ էին թույլ տալիս համակենտրոնացման ճամբարներում, մենք դրա համար մեղադրում ենք նացիստական ռեժիմին: Եվ ճիշտ ենք: Երբ ռեժիմը մարդկանց զանգվածաբար դնում է ծանր պայմանների մեջ, զանգվածաբար նրանց այլասերում է, փչացնում, ապա դրա համար պետք է մեղադրել ոչ թե փչացողին, այլ՝ հանցագործ վերնախավին, որն օգտագործելով իշխանության լծակները, անում է դա: Կրկնում եմ՝ այս ամենը ՀՀ-ում պետականորեն կազմակերպված հանցագործություն է: Երբ պետությունը դառնում է գլխավոր հանցագործը, ոչ մեկին չի կարելի մեղադրել օրենքների խախտման համար: Պետությունն ինքն է խրախուսում այս հանցագործությունը: Ուրեմն՝ ամենամեծ չարիքը դարձել է այսօրվա իշխանական ռեժիմը: Մենք պետք է հասկանանք, որ այլեւս խոսքը գնում է ազգի որակի փրկության մասին: Մեր հասարակությունը պետք է հասկանա, որ այսուհետեւ գլխավոր խնդիրը պետք է դառնա հանցագործ ռեժիմի կազմաքանդումն ու հեռացումը:

- Խոսեցիք իշխանության կատարած հանցանքների մասին, իսկ Հայ Ազգային Կոնգրեսն իր մեղքը տեսնո՞ւմ է նման ցածր ցուցանիշներ գրանցելու համար, թե ոչ: Դուք վերլուծե՞լ եք արդյոք՝ պարզելու, թե Կոնգրեսը որտեղ էր մեղավոր, որն էր պատճառը, որ այսպես ստացվեց:

- Ես փորձում եմ վերլուծել եւ լուրջ ստրատեգիական սխալ չեմ գտնում: Ստրատեգիական սխալ չեմ գտնում նաեւ այն պատճառով, որ մեզ հաջողվեց ակտիվ ընտրարշավի միջոցով նորից արթնացնել մարդկանց մեջ հույսը, նորից ակտիվացնել մարդկանց: Ընտրարշավի ավարտից երկու օր առաջ մենք բացառիկ մթնոլորտ էինք ստեղծել, որում ժողովուրդը պատրաստ էր գնալ ու քվեարկել Կոնգրեսի համար: Բայց երկու օրվա մեջ, եւ ամենակարեւորը՝ հենց քվեարկության օրը գործեց ահաբեկման ողջ համակարգը: Մարդկանց ուղղակի կոտրեցին՝ օգտագործելով ահաբեկման, վերահսկման ու ընտրակաշառքի բոլոր լծակները: Ինչ՞ էր կարելի անել՝ սրա դեմն առնելու համար: Արեցինք այն, ինչը պետք է գոնե որոշ չափով զսպեր ամենամեծ ապօրինություններն ընտրատեղամասերում: Մենք ստեղծեցինք ընտրությունների վերահսկման միասնական շտաբը եւ փորձեցինք համագործակցել ՀՅԴ ու ԲՀԿ ներկայացուցիչների հետ: Շատ տեղերում մենք համագործակցել ենք եւ շատ դեպքերում դա արդյունք տվել է: Բայց մենք չենք պայքարում զուտ ՀՀԿ դեմ, չենք պայքարում առանձին հանցագործների դեմ, մենք պայքարում ենք տոտալիտար պետական մեքենայի դեմ, որը ղեկավարում է Սերժ Սարգսյանը: Երբ ողջ պետությունը՝ բանակը, ոստիկանությունը, դատախազությունը, կառավարությունը, պետական բոլոր մարմինները պետականորեն կազմակերպում են հանցագործություն, իշխանության հակասահմանադրական ուզուրպացիա, դրա դեմն առնելը շատ դժվար է: Դրա դեմն առնելու միակ ձեւը իսկապես հեղափոխությունն է:

- Ինչու չեք գնում հեղափոխական ճանապարհով:
- Կա բանավեճ՝ գնալ ընտրական մեխանիզմով, թե հեղափոխական ճանապարհով: Մենք զուգակցում ենք երկու ճանապարհը: Ի վերջո, մենք միշտ էլ ասել ենք, որ ընտրությունները մեզ համար ոչ թե իշխանությունը փոխելու միջոց է, այլ՝ ժողովրդին ոտքի կանգնեցնելու, ակտիվացնելու միջոց: Հիմա շատ փոքր, բայց` արդյունք ունենք. պլացդարմ ԱԺ-ում: Եթե նախկինում մեր հնարավորությունները սահմանափակվում էին միայն հանրահավաքային, փողոցային պայքարով, ապա հիմա դրանք բազմապատկվել են: Մենք այսուհետ ունենալու ենք յոթ մարտնչող պատգամավոր, որոնք ունենալու են իշխանական որոշակի լծակներ, որոշակի հնարավորություններ՝ պատասխանատվության կանչելու իշխանություններին, պետական մարմիններին: Մենք ունենք հնարավորություն՝ հնչեցնելու ամենակարեւոր հարցերը ԱԺ-ում եւ պատասխան պահանջել: այսինքն՝ մենք աստիճանաբար ուժեղացնում ենք ժողովրդին ոտքի կանգնեցնելու, ժողովրդին մեր ուղերձները հասցնելու հնարավորությունները: Եվ այս աշխատանքի վերջնական իմաստն, ի վերջո, ժողովրդավարական հեղափոխությունն է, որի մասին մենք արդեն չորս տարի է՝ խոսում ենք:

- Բայց տեսակետ կա, որ մանդատները վերցնելով, լեգիտիմացնում եք ԱԺ-ն, այս ընտրությունները:
- Լավ կլիներ՝ այդ տեսակետը հնչեցնող մարդիկ կարողանային որեւէ տրամաբանական բացատրություն տային իրենց ասածներին: Վերցնելով մեր մանդատները, մենք չենք ասում, որ նրանց գողացված մանդատները լեգիտիմ են: Այ, մեր մանդատները շատ լեգիտիմ են, եթե երկրում լինեին իսկապես ազատ ու արդար ընտրություններ, ապա մենք եւս քառասուն մանդատ պիտի ունենայինք: Մենք ասում ենք, որ ՀՀԿ մանդատները ոչ լեգիտիմ են, դրանք ձեւավորվել են իշխանության յուրացման հետեւանքով: Ինչ է՝ մենք բացարձակապես ժողովրդի աջակցույթամբ ստացած մանդատներից պետք է հրաժարվե՞նք: Աբսուրդ է: Մենք գնում ենք խորհրդարան` ժողովրդից գողացածը հետ ստանալու համար: Մենք հայտարարել ենք ու հայտարարելու ենք, որ սա ոչ լեգիտիմ խորհրդարան է, ձեւավորվել է իշխանության ուզուրպացիայի հետեւանքով: Մենք ձեռք բերված այս փոքր հաղթանակը օգտագործելու ենք ժողովրդավարական հեղափոխության գործն առաջ տանելու համար: Չգիտեմ՝ ի՞նչ տրամաբանությամբ կարելի է ժողովրդի տված ձայնն ընդունելը համարել ուրիշի կողմից գողացված մանդատների լեգիտիմացիա:


ԱՐՄԱՆ ԳԱԼՈՅԱՆ


Lragir.am