Հարցազրույց Հայ Ազգային Կոնգրեսի համակարգող Լեւոն Զուրաբյանի հետ ՄԱՍ 2

- Դուք ասացիք, որ Կոնգրեսը ստրատեգիական սխալներ չի գործել, այնինչ՝ տեսակետ կա, որ վերջին մեկ տարում Կոնգրեսը քայլ առ քայլ կորցրել է ունեցածը: Ըստ այդմ՝ առաջին սխալը համաժողովրդական շարժման ակտիվ փուլում՝ նախորդ տարվա գարնանը իշխանությունների հետ երկխոսության գնալն էր, երկրորդ սխալը՝ ԲՀԿ-ի հետ համագործակցությունը, ինչի արդյունքում Կոնգրեսը ԲՀԿ-ին նվիրեց իր ձայների մի մասը: Ընդ որում, Կոնգրեսին այս երկու քայլերի համար արդեն քննադատում են նաեւ Կոնգրեսի կազմում եղած ուժերն ու անհատները, որոնք չի բացառվում՝ դուրս գան ՀԱԿ կազմից:
- Ընդհանրապես, երբ նման քննադատություն հնչում է Կոնգրեսի մաս կազմող ուժերի կողմից, կարելի է ուղղակի ապշել: Եթե անդրադառնանք երկխոսության գործընթացին, որը տեղի ունեցավ 2011թ. ամռանը եւ դարձել է որոշ քաղաքական ուժերի քննադատության թիրախ, ապա կարող եմ միայն մեկ բան ասել. երկխոսության մասին որոշումն ու երկխոսության համար ողջ պատվիրակության կազմի հաստատումն ընդունել է Կոնգրեսի քաղխորհուրդը՝ բացարձակ կոնսենսուսով: Ուստի՝ ոչ մի քաղաքական ուժ չի կարող ասել, որ չի կրում պատասխանատվություն՝ այդ որոշման համար: Ես հիմա էլ եմ համարում, որ այդ որոշումը ճիշտ էր: Թող բոլորը պարկեշտ լինեն ու ընդունեն, որ իրենք սկզբունքային հավանություն են տվել այդ որոշմանն ու մեր պատվիրակությանն ուղարկել են բանակցելու այդ ֆորմատում:

- Իսկ ԲՀԿ-ի հետ համագործակցությունն արդյոք սխա՞լ չէր, արդյոք այդպես Կոնգրեսը չհիասթափեցրե՞ց իր ընտրազանգվածին, նաեւ ձայներ նվիրեց ԲՀԿ-ին:
- Այդ քննադատության մեջ եւս ես որեւէ տրամաբանություն չեմ տեսնում, որովհետեւ իրականում շատ ավելի փոքր արդյունքի կհասնեինք եւ բռնապետության զանգվածային կեղծիքների պայմաններում յոթ տոկոսի շեմը չէինք կարողանա հաղթահարել, եթե գործեր իշխանական կոալիցիայի միասնական ֆրոնտ՝ ընդդիմության դեմ: Մենք այդ ֆրոնտը քայքայեցինք, կռիվ գցեցինք իշխանական կոալիցիայի ներսում: Եվ այդ կռիվը դեռ շարունակվում է ու կունենա իր կարեւոր ռազմավարական հետեւանքները, անգամ եթե այս պահին պարտադրվի կոալիցիոն ամուսնությունը: Ովքեր կարծում են՝ սրանով խաղն ավարտված է, սխալվում են: Մենք հասել ենք այն նպատակին, որ ռեժիմն այլեւս պառակտված է, ռեժիմն այսօր ինքն իր ներսում խժդժություններ ունի: Այն արդյունքը, որ ռեժիմն ապահովվել էր մեր շարժման համար, պայմանավորված չէր մարդկանց իրական տրամադրություններով, այլ պայմանավորված էր բացառապես լայնածավալ, պետականորեն կազմակերպված օպերացիայի հետեւանքով: Եվ այդտեղ ԲՀԿ-ի եւ Դաշնակցության հետ համագործակցությունը միասնական շտաբում, ուղղված էր պետականորեն կազմակերպված այդ օպերացիայի թուլացմանը:

- Բայց փաստն այն էր, որ չհասաք ՀՀԿ-ի մենաշնորհը քանդելուն, դեռ ավելին՝ ՀՀԿ-ն այլեւս բացարձակ մեծամասնություն է եւ շատ ավելի մեծ թվով պատգամավորներ ունի, քան սպասվում էր:
- Ճիշտ է: Բայց խաղը շարունակվում է: Այն «հաղթանակը», որ ձեռք է բերել ռեժիմը, ձեռք է բերել իր համար մեծ բարոյահոգեբանական կորուստներով: Երկրում ձեւավորվում է ատելություն՝ այս ռեժիմի նկատմամբ: Իրենք հենց այնպես չեն մարսելու սա: Այս ողջ ընտրակեղծիքները բացվելու են նաեւ ՍԴ դիմելու շնորհիվ: Մենք ցույց ենք տալու այս հանցագործության մասշտաբը եւ մեր ժողովրդին, եւ միջազգային հանրությանը: Եւս մեկ կարեւոր փաստ. Սերժ Սարգսյանի նման ռեժիմները փլուզվում են հենց այն ժամանակ, երբ նրանց թվում է՝ վերջնականապես հաստատել են բացարձակ վերահսկողություն հասարակության վրա: Այսօր հենց նման վիճակ է: Իրենց թվում է՝ բացարձակ վերահսկողություն են հաստատել հասարակության վրա, բայց դեռ չեն հասկանում՝ ինչ գնով են ձեռք բերել:

- Կոնգրեսի հասցեին հնչող քննադատություններից մեկն էլ ԲՀԿ-ի հետ համագործակցության շրջանակներում ԲՀԿ կատարած ընտրախախտումներն անտեսելն է, մասնավորապես՝ գաղտնիք չէ, որ ընտրությունների օրը ԲՀԿ-ն եւս հավասարապես ընտրակաշառք է բաժանել, ինչպես ՀՀԿ-ն ու ՕԵԿ-ը: Ինչու նրանց արածների մասին չեք խոսում:
- Մենք գիտենք, որ այդ կուսակցությունները ընտրակաշառք են բաժանել: Նրանց բոլորի գործողություններն անխտիր դատապարտում ենք, քննադատում: Բայց եկեք միամիտ չլինենք ու փորձենք գտնել այս իրավիճակի առաջնային մեղավորին: Ես հայտարարում եմ՝ եթե չլիներ պետականորեն հրահանգված ծրագիր՝ ժողովրդի կամքն ընտրակաշառքով աղավաղելու վերաբերյալ, ուրեմն՝ ոչ ոք չէր կարողանա կաշառք բաժանել: Ոչ ոք: Կուսակցությունների կողմից ընտրակաշառքի զանգվածաբար բաժանելը հետեւանք էր ռեժիմի կողմից ընդունված եւ իրավապահ մարմիններին տրված որոշումների ու ցուցումների: այո, մենք մեր քննադատությունը կենտրոնացնում ենք հիմնական հանցագործների վրա՝ ռեժիմն իր ողջ իշխանական համակարգով:

- Միասնական շտաբի մասին էիք գործում. ընտրություններից առաջ կամ ընտրությունների օրը շտաբն ակտիվ էր, հետո ընդունեց հայտարարություն՝ դատապարտելով տեղ գտած ընտրակեղծիքները: Ինչու այսքանից հետո միայն Հայ Ազգային Կոնգրեսն է գնում ՍԴ: Ինչու շտաբի անդամ մյուս կուսակցությունները հայտարարությունից այս կողմ չանցան, ՍԴ չեն դիմում: Որքանով էր անկեղծ նրանց համագործակցությունը:
- Այս հարցն ինձ չպետք է տալ, այլ՝ միասնական շտաբի անդամ մյուս ուժերին: Մենք մեր պատրաստակամությունը հայտնել ենք՝ ընտրությունների արդյունքները ՍԴ-ում բողոքարկելու, ինչպես նաեւ համատեղ ուժերով` ամենակտրուկ զանգվածային, հանրահավաքային պայքարի վերաբերյալ: Հիմա էլ ենք պատրաստ դրան: Բայց նաեւ պետք է հաշվենք՝ եթե մենք միայնակ ենք անում դա, արդյոք հանրահավաքային ալիքն արագ չի մարի: Մենք պետք է մտածենք գործողությունների արդյունավետության վրա: Ամեն քաղաքական ուժ ինքն է որոշում, թե որքան արմատական գործողության է պատրաստ գնալ: Եթե համագործակցությունը հանրահավաքային պայքարում այսօր չստացվի, ապա պետք չի դա համարել սպառված: Դեպքերի զարգացումները կարող են տանել իրավիճակների ստեղծման, երբ շատ քաղաքական ուժեր որոշեն միանալ մեր հանրահավաքային պայքարի:

- ՀԱԿ անդամ ԺՀԿ նախագահ Պետրոս Մակեյանը քննադատություն հնչեցրեց, որ ՀԱԿ վերջին հանրահավաքը հետընտրական պայքարի իմիտացիա էր: Եթե նկատի ունենք, որ փողոցային պայքարում ՀԱԿ-ը միայնակ է ու այս դեպքում էֆեկտիվության խնդիր կա, արդյոք սա չի նշանակում, որ հետընտրական պայքարն այլեւս դադարեցված է:

- Որքան ես եմ հասկանում՝ դա ինքնաքննադատություն էր: Եվ հետո՝ եկեք խոսենք պարզ ու անկեղծ. կարծում եմ՝ ոչ ոք չի կարող մեղադրել ՀԱԿ-ին շուրջօրյա հանրահավաքներ, երթեր ու ցույցեր կազմակերպելու վճռականության պակասի մեջ: Այդ վճռականությունը մենք այսօր էլ ունենք: Բայց եկեք հաշվարկենք՝ եթե պետք է սկսենք նոր շուրջօրյա հանրահավաք, որին ռեժիմը պատասխանի նույն տրանսպորտային, զուգարանային բլոկադայով, ինչպես պատասխանեց նախորդ տարի, ապա պարզ չի՞, որ շատ արագ այդ հանրահավաքային ճնշումը մարելու է: Հանրահավաքային ճնշումը կարող էր ինչ-որ շանս ստանալ, եթե դրան միանային այլ քաղաքական ուժեր: Այս պահին մեզ դեռ չի հաջողվել ապահովել համազգային ընդվզման ֆորմատ քաղաքական դաշտում: Ու դրա պատասխանատվությունը մեզ վրա չի, որովհետեւ մենք պատրաստ ենք մտնել նման ֆորմատի մեջ:

- Այսինքն՝ պատասխանատվությունը հիմա նրանց վրա է ընկնում:
- Ես չեմ ուզում որեւէ մեկին մեղադրել: Ես ասում եմ՝ մենք պատրաստ ենք միասնական պայքարին: Բայց այս պահին միայնակ գործելը, ինչպես ցույց են տալիս քաղաքական հաշվարկները, անարդյունավետ է:

- Չեք կարծում, որ Կոնգրեսն այս ընթացքում չկարողացավ ստեղծել այնպիսի իրավիճակ, որ ինքը միայնակ կարողանար ազդել պրոցեսների վրա:

- Լավ կլիներ, եթե այդպես լիներ: Բայց մենք կարողացել ենք սկզբունքային, հավատավոր, վճռական մարդկանց համախմբել այս Շարժման մեջ: Այդ մեկը մենք արել ենք: Իսկ նրանց, ով մեզ քննադատում է, թե չկարողացանք միայնակ ազդել գործընթացների վրա, պատասխանում եմ՝ եթե իսկապես շահագրգռված էին, որ Շարժումը հասներ հաղթանակի, ապա պետք է գային միավորվելու, լծվեին ընդհանուր գործին, ուժեղացնեին: Փոխանակ դա անելու, փորձում են այս շարժումը ջլատել, մարդկանց հուսահատեցնել: Միեւնույն է՝ դա չի հաջողելու: Ես կարող եմ վստահաբար պնդել՝ բոլոր այն ուժերը, որոնք օգտագործելով զուտ պաշտոնական արդյունքները, ըստ որոնց՝ Կոնգրեսը համեստ ձայներ է ստացել, փորձելու են փախնել Շարժումից, փնտրել ալտերնատիվ ճանապարհներ, անհետանալու են քաղաքական ասպարեզից: Շատ արագ: Եւ ամեն անգամ, երբ հուսահատվածները, մարդիկ, որոնք իրենց կարիերան կապել են Շարժման հաղթանակի հետ ու չեն ստացել երազածը, հեռանում են, ճանապարհ բացելով գաղափարական հավատավորների համար, Շարժումը միայն հզորանում է:

- Արդյոք Կոնգրեսն այսպես չի փլուզվում, եթե նկատի ունենանք նաեւ Հանրապետություն կուսակցության նախագահ Արամ Սարգսյանի հայտարարությունները ոչ միայն մանդատը վայր դնելու, այլեւ՝ ՀԱԿ կազմից դուրս գալը չբացառելու մասին:
- Հակառակը, ես տեսնում եմ, որ Կոնգրեսը գնալով տրանսֆորմացիա է անցնում, դիրքեր են գրավում երիտասարդ, թարմ մտածողությամբ մարդիկ, որոնք չեն հոգնում, չեն վհատվում, չեն հուսահատվում: Սա շարժման համար նոր հեռանկարներ է բացում:

- Կոնգրեսն արդյոք չի սկսել պառակտվել:
- Ես որեւէ պառակտում չեմ տեսնում: Ընդհակառակը՝ Կոնգրեսի պայքարող, աշխատող, նվիրված կորիզը ոչ միայն մնում է, այլեւ՝ ավելի մեծ դիրքեր է գրավում, ավելի նպատակասլաց է ու վճռական տրամադրված: Եթե ուզում եք բացարձակ անկեղծ լինեմ՝ ապա ասեմ, որ չեմ տեսել Կոնգրեսը լքեն մարդիկ, որոնք առավել նվիրվածությամբ, առավել էներգիայով, առավել վճռականությամբ աշխատել են, ռեսուրսներ են ներդրել: Ռեսուրս ասելով ես նկատի չունեմ միայն անցյալի հետ կապված անունը, նկատի ունեմ՝ այսօրվա ունակությունը՝ զբաղվելու սեւագործ քաղաքական աշխատանքով, զբաղվելու քրտնաջան աշխատանքով, անելու այն ամենը, ինչ կոչվում է քաղաքական աշխատանք:

- Այսինքն՝ Հանրապետություն կուսակցությունը ձեր կարծիքով, չի կատարել այդ աշխատանքը:
- Ես չեմ ցանկանում, որ սա դառնա կոնկրետ անձանց կամ կուսակցություններին ուղղված գնահատական: Ես ֆենոմենի մասին եմ խոսում:

- ԱԺ ընտրություններում արձանագրած արդյունքներից հետո, տեսնելով պետության, իշխանության ռեսուրսները, կատարած ընտրակեղծիքները, արդյոք Կոնգրեսը 2013թ. գնալու է նախագահի ընտրությունների, առաջադրելու է իր թեկնածուին:
- Որոշումները մենք կընդունենք ոչ թե հիմա, այլ՝ երբ դրա համար նպաստավոր ժամանակ լինի: Մի բան պարզ է՝ Կոնգրեսը պետք է ինչ-որ տրանսֆորմացիայի ենթարկվի: Մենք շատ լավ հասկանում ենք, որ Կոնգրեսը միայն ֆորմալ առումով է 18 կուսակցությունների դաշինք, իսկ դրա մեծագույն պոտենցիալը` Շարժմանը հարած անկուսակցականների հավականության մեջ է: Եվ պետք է մտածել այն մասին, որ այդ մարդիկ, որոնք կազմել ու կազմում են Կոնգրեսի պայաքարող զանգվածային կորիզը, նույնպես հնարավորություն ստանան ազդելու Կոնգրեսի որոշումների վրա:

- Այնուամենայնիվ, Լեւոն Տեր-Պետրոսյանն առաջադրելու է իր թեկնածությունը նախագահի ընտրություններում, թե ոչ, որովհետեւ՝ նրա ելույթից հետո կարծիքներ հնչեցին, որ նա այդպես սահուն հրաժեշտ է տալիս ակտիվ քաղաքականությանը:
- Կոնգրեսը, լինելով ձեւավորված քաղաքական ուժ, չի կարող չմասնակցել նախագահի ընտրություններին: Այսօր Լեւոն Տեր-Պետրոսյանը մնում է Հայ Ազգային Կոնգրեսի անվիճելի առաջնորդը, ամենաուժեղ թեկնածուն: Որեւէ տարաձայնություն պարզապես գոյություն չունի այդ հարցում: Չեմ բացառում, որ Տեր-Պետրոսյանի թեկնածությունը աջակցություն ստանա ոչ միայն Կոնգրեսի, այլեւ՝ ուրիշ քաղաքական ուժերի կողմից: Բայց առայժմ այդ մասին խոսելը վաղ է: Ինչ վերաբերում է Տեր-Պետրոսյանի ելույթին, ապա 2008թ. մարտի մեկից սկսած մշտապես լսել ենք, որ իբր նա հիմքեր է ստեղծում հեռանալու համար: Ամեն հանրահավաքից հետո դա լսել ենք: Հակառակ բոլոր տնաբույծ «քաղտեխնոլոգների» եւ «վերլուծագանագերի», նրա ելույթի շեշտադրումները խոսում էին հակառակի մասին. նա շարունակելու է պայքարը, որ սկսել է 2008 թ:


ԱՐՄԱՆ ԳԱԼՈՅԱՆ

Lragir.am